اگر از عشاق سنگ های کمیابید، سنگ الکساندریت همه ویژگی های یک سنگ کمیاب را دارد. تاریخچه این سنگ زیبا به قرن نوزدهم بر می گردد. یک معدنکار فنلاندی این سنگ را برای نخستین بار در سال ۱۸۳۴ میلادی کشف کرده و به افتخار تزار روسیه، الکساندر دوم آن را الکساندریت نامید. در واقع کاشف الکساندریت یعنی آقای Nils Gustaf Nordenskiold وقتی آن را برای نخستین بار دید پنداشت که به گونه تازه ای از زمرد دست یافته است. منطقه اورال روسیه نیز به چنین تصوری دامن زد. این منطقه روسی از دیرباز سرشار از معادن زمرد بود.
در تاریخ آمده است که کشف سنگ الکساندریت با تاج گذاری رسمی تزار الکساندر همراه شد. این همزمانی سبب شد که به عنوان جواهر رسمی تزار برگزیده شود. رنگ های دگرگون شونده و متغیر آن نیز یعنی رنگ های سبز و قرمز از گذشته های دور به عنوان رنگ های امپراطوری روسیه شناخته می شدند. همین امر نیز انتخاب آن را به عنوان سنگ گوهر رسمی تزار بیشتر جا انداخت.
اثر الکساندریت : رنگ های دگرگون شونده یک سنگ زیبا
سنگ الکساندریت با قابلیت متغیر رنگ هایش شناخته می شود. به این پدیده در جهان گوهر شناسی، اثر الکساندریت می گویند. هر گاه نور روز یا یک نور تابشی به این سنگ بتابد، تپش متغیر رنگ ها در آن به زیبایی خودنمایی می کند. الکساندریت یک گوهر چند رنگ است. با اینکه تپش رنگ های این گوهر جادویی چشم ها را سردرگم می کند، ولی رنگ های سرخ، زمردی، زرد و نارنجی در آن به زیبایی دیده می شوند.
ویژگی های فیزیکی و زمین شناختی یک سنگ بی همتا
سنگ الکساندریت یکی از زیر شاخه های خیلی کمیاب کریزوبریل است. سختی آن بر پایه مقیاس سختی موس ۸.۵ درجه بندی شده است. وزن مخصوص آن هم بین ۱.۷۴ تا ۱.۷۵ تعیین شده است. ساختار این سنگ زیبا از ترکیب عناصری مانند آلومینیوم و بریلیوم به همراه کمیت های کوچکی از تیتانیوم، آهن و به ویژه کرومیوم درست شده است. در واقع عنصری که به الکساندریت شخصیت ویژه اش را می بخشد، کرومیوم است. کنفدراسیون جهانی جواهرات یا CIBJO پیشنهاد داده است که تنها کریزوبریل هایی که توانایی رنگ گردانی یا تغییر رنگ دارند، الکساندریت نامیده شوند. این پیشنهاد در واقع ملاک اصلی شناسایی الکساندریت به شمار می رود.
بازی رنگ ها و معجزه عنصر کروم
سنگ الکساندریت در نور روز با رنگ های سبز تا سبز-آبی می تابد و در نور مصنوعی و به ویژه نور چراغ های رشته ای خود را با رنگ های ارغوانی-قرمز، قرمز تمشکی و زرد-نارنجی می آراید.
هر کدام از رنگ های موجود در طیف رنگی الکساندریت به یک عنصر در ساختار آن مربوط می شود. تابش رنگ سبز آن به عنصر کروم باز می گردد. در زمرد نیز وجود این عنصر به یک سبز چشم نواز منتهی می شود.
انواع الکساندریت
سنگ الکساندریت با توجه به خاستگاه جغرافیایی اش به چند نوع تقسیم می شود. یک نوع آن الکساندریت سریلانکا یا سیلان نام دارد. این نوع سنگ با تغییر رنگ قهوه ای فام اش شناخته و دسته بندی می شود. الکساندریت زیمبابوه در مقایسه با دیگر گونه ها توانایی تغییر رنگ کمتری دارد. رنگ بنفش این سنگ به آن یک حالت تیره می بخشد.
نوع تانزانیایی سنگ الکساندریت روشن تر است و تغییر رنگ در آن بیشتر و مطلوب تر است. الکساندریت برزیلی از همه گونه ها زیباتر و اشباع شده تر است. تغییر رنگ در آن یک طیف رنگی آبی تا بنفش را در می نوردد. البته سنگ هایی که از معادن روسیه آمده باشند ارزش مادی بیشتری دارند. با این حال کانی برزیلی به خاطر رنگ به رنگ شدن های صد در صدش هواخواهان زیادی در جهان دارد و قیمت آن هم بسته به این ویژگی متغیر است. انواع دیگری از این سنگ در برمه، هند و ماداگاسکار نیز یافت شده است که تغییر رنگ های متفاوت تری از خود نشان می دهند.
تشخیص الکساندریت اصلی از تقلبی
برای خرید سنگ الکساندریت اصل باید با ویژگی های آن به خوبی آشنا باشید. هر کالایی که ارزش زیادی داشته باشد و در عین حال کمیاب هم باشد راه را برای کلاهبرداری باز می کند. الکساندریت نیز از این قاعده مستثنی نیست. گاهی کلاهبرداران سنگ هایی که توانایی رنگ به رنگ شدن یا همان تغییر رنگ را داشته باشند به جای الکساندریت جا می زنند. سنگ هایی مانند سافیر، گارنت، اسپینل، دیاسپور و یاقوت های ارغوانی به راحتی می توانند با الکساندریت اشتباه گرفته شوند. با این حال این سنگ ها معمولا درخشش سبز الکساندریت را ندارند.
معمولا بهترین راه تشخیص الکساندریت اصل از تقلبی مراجعه به آزمایشگاه گوهر شناسی است. ویژگی هایی مانند شفافیت بیش از حد، خطوط خمیده و منحنی شکل الکساندریت های تقلبی به سادگی در زیر میکروسکوپ لو می رود.
کاربرد سنگ الکساندریت در جواهرسازی
در گذشته کاربرد سنگ الکساندریت در جواهرسازی رونق بیشتری داشت. خصوصا جواهر سازان بزرگ روسی از این شانس به خاطر معادن Alexandrite روسیه برخوردارتر بودند. امروزه به خاطر کمیابی این گوهر سنگ و گسترش نمونه های تقلبی و مصنوعی آن، به ندرت در کار جواهر سازان بزرگ و مشهور دنیا دیده می شود.
خواص سنگ الکساندریت
در پایان بد نیست به برخی از خواص سنگ الکساندریت اشاراتی بکنیم. درباره این خواص سخنان زیادی گفته شده است. این خواص البته به باورهای تایید نشده مردم باز می گردد. برخی از مردم این سنگ را برای گوارش مطلوب غذا مفید می دانند. برخی نیز عقیده دارند که محبت را افزایش داده و به این ترتیب خشم را کاهش می دهد. این سنگ را سنگ خوش شانسی هم می دانند و افزایش ثروت را نیز از فواید آن ذکر می کنند. گفته شده که با این سنگ دستگاه عصبی هم عملکرد بهتری خواهد داشت.
